Tình huống "lạc quẻ" khi tách gốc từ

Bài viết mình viết cho Cocomed.

Hôm trước mình đã viết bài về tư duy một chiều trong học thuật ngữ Y khoa. Bài viết hôm nay là một số tình huống lạc quẻ bạn có thể gặp khi tách gốc từ.

Ví dụ số 1 là osteoclast = hủy cốt bào. Gốc oste/o = xương và gốc -clast = phá hủy (break). Như vậy nếu theo các gốc từ thì osteoclast phải có nghĩa là sự hủy xương mới hợp lý, đâu thấy gốc -cyte = tế bào (cell) nào đâu mà nói nó là hủy cốt "bào".

Ví dụ số 2, rất kinh điển, apoptosis. Gốc apo- = tách, rời khỏi (separate, away from) và gốc -ptosis = prolapse (sa, rơi). Vậy nên địch sát nút theo gốc từ thì apoptosis đơn thuần mô tả sự tan ra, vỡ ra của tế bào. Nhưng bùm chéo loài người gọi đó là chết theo chu trình (programmed cell death)

Đằng sau đó có lẽ là nhiều câu chuyện hay lý do vì sao các gốc từ đó khi tách ra lại khác định nghĩa như vậy. Mình không muốn đào sâu trong bài viết này, nhưng qua 2 ví dụ (và còn nhiều từ lạc trôi như vậy nữa) mới thấy điều bao quát nhất vẫn là hiểu nghĩa của từ. Bổ ngang bổ dọc thì chúng ta vẫn nói và viết một từ hoàn chỉnh chứ không phải gốc từ. Do đó tận cùng của việc học tiếng Anh chuyên ngành nên là hiểu biết thấu đáo về chính thuật ngữ đó