Lịch sử bình xịt hít điều trị Hen

Bài viết mình viết cho WOWMed.

Theo một bài báo được đăng vào tháng 2 năm 2017 trên “Journal of Aerosol Medicine and Pulmonary Drug Delivery”, ít nhất 3500 năm trước, con người đã điều trị các triệu chứng của hen bằng cách hít khói thuốc phiện vào thời Trung Hoa cổ đại hay hít khói đốt thảo dược vào thời Hy Lạp cổ đại.

Mãi đến những năm cách mạng công nghiệp ở Anh, bác sĩ và nhà thiên văn học người Anh, John Mudge đã chế tạo thiết bị xịt hít đầu tiên vào năm 1778 (hình bên trái). Người bệnh sẽ đun sôi nước trong một chum kín bằng thiếc, sau đó hít hơi thuốc phiện đi ra từ một ống dẻo nối với chum. Khoảng vài năm sau đó, vẫn theo nguyên lý là chuyển thuốc từ dạng lỏng và rắn thành dạng khí, người ta đã phát triển thiết bị này sao cho tiện lợi hơn, thời gian tác dụng nhanh hơn và mang theo được.

Tuy nhiên, sự bùng nổ vượt bậc của thiết bị này lại xuất phát từ một cô gái 13 tuổi. Cô bé là con gái của George Maison, mắc bệnh hen nặng và phát chán vì sự bất tiện, khó cầm nắm của các bình xịt hít lúc bấy giờ. Cô hỏi cha mình tại sao không thể cho thuốc vào trong một chai xịt như nước hoa. Lấy cảm hứng từ câu hỏi của con gái, bình xịt định liều (MDI) đầu tiên (hình bên phải) giúp đưa thuốc trực tiếp vào phổi đã được Maison sáng chế năm 1956, và trở thành thiết bị phổ biến nhất hiện nay trong điều trị hen.

Cũng nói thêm, khoảng những năm 1970s, người ta thấy rằng việc vừa bơm thuốc và hít cùng lúc quá phức tạp, hơn nữa điều này làm thuốc đọng lại nhiều trong miệng. Để khắc phục điều này, người ta thiết kế ra buồng đệm. Thuốc vừa xịt được tạm chứa trong buồng đệm, rồi được bệnh nhân hít vào liền ngay sau đó. Điều thú vị là thời đó người ta từng lấy ống giấy toilet, chén nhựa hay chai giấm nhựa cũ dùng làm buồng đệm.

Cuối cùng, cột mốc cũng đáng kể không kém trong sự phát triển bình xịt hít điều trị hen đó là năm 2004. Xuất phát từ mong muốn theo dõi liều dùng hoặc cần biết khi nào sẽ hết thuốc, công ty dược GlaxoSmithKline đã tạo ra bình xịt hít đầu tiên có bộ phận định lượng liều thuốc.

Tài liệu tham khảo: Everyday Health. How Inhalers Have Evolved, One Breath at a Time.